Covid 19 και Εμμηνορυσιακός Κύκλος

Συμπληρώνοντας δύο χρόνια πανδημίας Covid 19 υπάρχει αυξημένο το ενδιαφέρον προσδιορισμού και κατανόησης των μεταλοιμωδών επακόλουθων της νόσησης  από  αλλά και των ανεπιθύμητων ενεργειών των εμβολίων κατά του ιού.

Ολοένα και περισσότερα δεδομένα δείχνουν πως τόσο η λοίμωξη από όσο και ο εμβολιασμός κατά του  SARS-CoV-2 αλλά και το αυξημένο ψυχολογικό στρες συνδεόμενο με τον ιό μπορούν να επηρεάσουν τον εμμηνορυσιακό κύκλο στις γυναίκες.

Αναφορικά μάλιστα με τα εμβόλια οι διαταραχές περιόδου που καταγράφηκαν δεν σχετίζονται με τον τύπο του εμβολίου (εάν δηλαδή πρόκειται τα για mRNA ή αδενοιικού φορέα). Οι συχνότερες διαταραχές κύκλου  αφορούν κυρίως καθυστέρηση εμμήνου ρύσεως και μικρότερη ποσότητα αίματος, σπανιότερα αναφέρονται μη κανονικοί κύκλοι και απώλεια μεγάλου όγκου αίματος. Στο 99% των περιπτώσεων οι διαταραχές υποχωρούν μετά 1-2 μήνες από τη νόσηση ή τον εμβολιασμό.

Ο εμμηνορυσιακός κύκλος περιλαμβάνει ένα σύνολο βιολογικών γεγονότων και σύνθετων αλληλεπιδράσεων μεταξύ διαφόρων ιστών, ορμονών και συστημάτων. Κατά συνέπεια  είναι ευαίσθητος σε ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι λοιμώξεις και μεταβολές στον τρόπο ζωής. Φαίνεται πως ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος σε απάντηση σε λοίμωξη από κάποιο ιό μπορεί να επηρεάσει τα ενδοκρινολογικά γεγονότα του κύκλου. Αποδεδειγμένα κάποιοι ιοί επηρεάζουν τον γεννητικό ενδοκρινικό σύστημα. Διαταραχές στον κύκλο παρατηρούνται συχνά σε μόλυνση από HBV και HCV ενώ  ο HIV έχει συσχετιστεί με πρωιμότερη έλευση της εμμηνόπαυσης

Στους βιολογικούς μηχανισμούς  οι οποίοι βρίσκονται πίσω από τη συσχέτιση της λοίμωξης ή του εμβολιασμού για SARS-CoV-2 και των διαταραχών στην περίοδο περιλαμβάνονται ορμονικά και ανοσολογικά αίτια.

Η εύρυθμη λειτουργία του άξονα υποθάλαμος – υπόφυση – ωοθήκες έχει ως αποτέλεσμα την σταθερότητα και κανονικότητα της ωοθηκικής λειτουργίας και κατά συνέπεια και του κύκλου. Σε καταστάσεις έντονου στρες – σωματικού ή ψυχολογικού- παρατηρείται υπερέκκριση των ορμονών του στρες (ACTH, κορτιζόλη, προλακτίνη, ωκυτοκίνη, επινεφρίνη, νορεπινεφρίνη, βαζοπρεσσίνη) οι οποίες προκαλούν καταστολή της παραγωγής των υποφυσιακών ορμονών με συνέπεια τη  διαταραχή του  εμμηνορυσιακού κύκλου. Εξάλλου είναι γνωστό πως όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε συνθήκες έντονου στρες, όπως συμβαίνει στην οξεία λοίμωξη η ωοθηκική λειτουργία καταστέλλεται ώστε να διατηρηθούν σημαντικότερες λειτουργίες του οργανισμού με αποτέλεσμα την έλλειψη ωοθυλακιορρηξίας και την διαταραχή του κύκλου.

Η απάντηση του ανοσοποιητικού στον ιό φαίνεται επίσης να παίζει ρόλο κλειδί στην αιτιοπαθογένεια των διαταραχών της περιόδου. Έχει μελετηθεί η σχέση μεταξύ οιστρογόνων (παράγονται κυρίως στην 1η φάση του κύκλου)  και ανοσολογικής απάντησης. Οι κυτοκίνες – κύτταρα φλεγμονής – διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην λειτουργία του εμμηνορυσιακού κύκλου επηρεάζοντας τις ορμόνες του γεννητικού άξονα καθώς και στις μεταβολές και την λειτουργικότητα του εσωτερικού της μήτρας, του ενδομητρίου τόσο κατά τη διάρκεια του κύκλου όσο και κατά τα πρώτα στάδια κύησης.

Αίτιο διαταραχών εμμήνου ρύσεως θα πρέπει να θεωρηθεί και η θεραπεία για τον Covid – 19 , η οποία συχνά περιλαμβάνει κορτικοειδή, με αποτέλεσμα να επηρεάζει και αυτή την κανονικότητα του κύκλου,  με του μηχανισμούς που αναφέρθηκαν παραπάνω

Ο SARS-CoV-2 φαίνεται πως είναι πιθανόν να επιδρά άμεσα στην ωοθήκη καθώς ο υποδοχέας μέσω του οποίου ο ιός εισέρχεται στα κύτταρα, το μετατρεπτικό της αγγειοτενσίνης ένζυμο (ΑCE2), όπως προκύπτει από μια μελέτη σε ζώα, εκφράζεται στα κοκκώδη κύτταρα της ωοθήκης (είναι γνωστή η υψηλή έκφραση του παραπάνω ενζύμου στους όρχεις).

Αξίζει να αναφερθεί πως ο εμμην. κύκλος φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο έναντι του COVID-19, καθώς νεότερες αναπαραγωγικής ηλικίας γυναίκες παρουσιάζουν μικρότερη νοσηρότερη και θνητότητα από άνδρες αντίστοιχης ηλικίας. Στην περίπτωση αυτή είναι προστατευτικός ο ρόλος της οιστραδιόλης, η οποία ασκεί ρυθμιστική δράση στις κυτοκίνες , πρωτεΐνες – κλειδιά της ανοσολογικής λειτουργίας.

Κάθε ιατρική παρέμβαση και θεραπεία θα πρέπει να ελέγχεται και να μελετάται εκτός των άλλων και για την  ενδεχόμενη επίπτωση στον εμμηνορυσιακό κύκλο. Περαιτέρω μελέτες θα δώσουν πληροφορίες για την επίδραση της λοίμωξης ή του εμβολιασμού για COVID-19 στο ορμονικό προφίλ και τον εμμηνορυσιακό κύκλο σε συγκεκριμένα γκρουπ γυναικών.

REFERENCES

1. Male V. Are covid-19 vaccines safe in pregnancy? Nat Rev Immunol 2021;21:200-1. doi: 10.1038/s41577-021-00525-y pmid: 33658707
2. Morris RS. SARS-CoV-2 spike protein seropositivity from vaccination or infection does not cause sterility. F S Rep 2021. doi: 10.1016/j.xfre.2021.05.010. pmid: 34095871
3. Orvieto R, Noach-Hirsh M, Segev-Zahav A, Haas J, Nahum R, Aizer A. Does mRNA SARS-CoV-2 vaccine influence patients’ performance during IVF-ET cycle?Reprod Biol Endocrinol 2021;19:69. doi: 10.1186/s12958-021-00757-6 pmid: 33985514
4. Bentov Y, Beharier O, Moav-Zafrir A, et al. Ovarian follicular function is not altered by SARS-Cov-2 infection or BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccination. medRxiv 2021:2021.04.09.21255195. [Preprint.] doi: 10.1101/2021.04.09.21255195
5. Safrai M, Rottenstreich A, Herzberg S, Imbar T, Reubinoff B, Ben-Meir A. Stopping the misinformation: BNT162b2 COVID-19 vaccine has no negative effect on women’s fertility. medRxiv 2021:2021.05.30.21258079 [Preprint.] doi: 10.1101/2021.05.30.21258079
6. Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency. COVID-19 vaccines: updates for August 2021. https://www.gov.uk/drug-safety-update/covid-19-vaccines-updates-for-august-2021
7. Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development. Item of interest: NIH funds studies to assess potential effects of COVID-19 vaccination on menstruation. 2021.https://www.nichd.nih.gov/newsroom/news/083021-COVID-19-vaccination-menstruation
8. Suzuki S, Hosono A. No association between HPV vaccine and reported post-vaccination symptoms in Japanese young women: Results of the Nagoya study. Papillomavirus Res 2018;5:96-103. doi: 10.1016/j.pvr.2018.02.002 pmid: 29481964
9. Li K, Chen G, Hou H, etal. Analysis of sex hormones and menstruation in COVID-19 women of child-bearing age. Reprod Biomed Online 2021;42:260-7. doi: 10.1016/j.rbmo.2020.09.020 pmid: 33288478
10. Karagiannis A, Harsoulis F. Gonadal dysfunction in systemic diseases. Eur J Endocrinol 2005;152:501-13. doi: 10.1530/eje.1.01886 pmid: 15817904
11. Monin L, Whettlock EM, Male V. Immune responses in the human female reproductive tract. Immunology 2020;160:106-15. doi: 10.1111/imm.13136 pmid: 31630394
12. Speed B. Young women are the unlikely new face of covid-19 vaccine resistance. i News 2021 Jan 6. https://inews.co.uk/news/health/coronavirus-latest-experts-debunk-vaccine-fertility-myths- women-819783
13. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. RCOG responds to reports that COVID-19 vaccine affects periods. 2021. https://www.rcog.org.uk/en/news/rcog-responds-to-reports-that- covid-19-vaccine-affects-periods/

This article is made freely available for use in accordance with BMJ’s website terms and conditions for the duration of the covid-19 pandemic or until otherwise determined by BMJ. You may use, download and print the article for any lawful, non-commercial purpose (including text and data mining) provided that all copyright notices and trademarks are retained.